‘Misschien worden hun morgens verrijkt door mijn gisterens.’  – Josef Lewkowicz

‘ Voorlichting is belangrijk omdat het kwaad weer in opkomst is.’ 
Dit boek zou naar mijn mening moeten dienen als een stuk verplichte lectuur voor de jongeren van vandaag. Zodat we kunnen tegengaan dat het verleden zich niet nog meer gaat herhalen. Zodat we actief herinnerd worden welke gruwel heeft plaats gevonden. Niet aan de hand van de romans en films, maar aan de hand van ruwe, rauwe getuigenissen van overlevers zoals Josef. 

Het boek is een getuigenis van een man die op zeer jonge leeftijd op gruwelijke wijze zijn familie en zichzelf kwijt raakt maar nooit zijn geloof. 

Doordat hij is wie hij is en gelooft wat hij gelooft hebben anderen besloten dat hij terecht moest komen in wreedheid, haat en onmenselijke situaties. Op een bepaald moment raakt hij zelfs zijn naam kwijt en gaat hij door het leven als nummer 85314. 

Na de oorlog helpt Josef mee om onder andere ‘ De slager van Plaszów’ op te sporen en te laten boeten voor zijn daden. Hij maakt er ook zijn missie van om weeskinderen uit de oorlog terug thuis te brengen in de Joodse maatschappij. 
Verder zegt hij zelf:’ Ik heb het gevoel dat ik op mijn eigen manier wraak heb genomen op de nazi’s. Niet als vergelding, maar op geruststellende, menselijke wijze. Mijn wraak is de vreugde van een grote familiebijeenkomst, de vernieuwing van het huwelijk, de lach van mijn kleinkinderen. De Endlösung had ervoor moeten zorgen dat er geen joodse families meer waren. De nazi’s verkozen haat boven de liefde. ‘

Tijdens het lezen van dit boek voelt het alsof je bij een grootvader zit die zijn levensverhaal vertelt. Een levensverhaal waarvan het verschrikkelijk is dat iemand zoiets heeft moeten meemaken. Zelf ben ik al jaren zeer geïnteresseerd in de gebeurtenissen van de wereldoorlogen. Het blijft mij verwonderen hoe mensen zo door en door slechte keuzes hebben kunnen maken, hoe beïnvloedbaar ze zijn en hoe snel gevolgen van haat voelbaar zijn.

Ik vond het een aangrijpende getuigenis en hoop dat veel mensen dit lezen zodat we nooit vergeten welke gruwels wij nooit willen meemaken.

Recensie door @meisjevandezeeleest

ISBN:9789402712773 – Verschenen op 11/07/2023 – 286 p. – HarperCollins